Gazze’ye operasyonlardan sonra Türkiye-İsrail ticareti nasıl değişti, Türkiye silah satıyor mu?

Gazze’de operasyonların başlamasının ardından Türkiye’nin İsrail’e ihracatı ve bu ülkeden ithalatı azalmaya başladı. Türkiye’nin İsrail’e ihracatı 2023 yılının Ekim-Aralık döneminde 2022 yılının aynı dönemine göre yüzde 34 azaldı. Bu dönemde ithalat da yüzde 58 azaldı.

Türkiye’nin İsrail’e “kişisel spor, avcılık vb.” teklifi “Amaca yönelik silahlar ve bunların parçaları” ihracatının devamı da tartışma konusu.

Türkiye ile İsrail arasındaki ticaret hacmi son 20 yılda altı kat arttı. Peki Ekim ayında Gazze’de operasyonların başlamasından bu yana Türkiye ile İsrail arasındaki ticaret nasıl değişti?

TÜİK verilerine göre Ekim-Aralık 2023 döneminde Türkiye’den İsrail’e 1,1 milyar dolarlık ihracat yapıldı. Bu tutar 2022 yılının aynı döneminde 1,67 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu, geçtiğimiz yıla göre %34’lük bir düşüş anlamına geliyor.

Ekim-Aralık 2022 döneminde 2021 yılına göre %13 oranında düşüş kaydedildi.

Türkiye’nin İsrail’den 2023 yılının son çeyreğindeki ithalatı 322 milyon doları buldu.

2022 yılının aynı döneminde bu tutar 762 milyon dolardı. Bu geçen yıl yüzde 58’lik bir düşüş anlamına geliyor.

2021 yılının bu döneminde ithalat 586 milyon doları buldu.

İki ülke arasındaki ticaret hacmine bakıldığında son çeyrekteki düşüşe rağmen hem ihracat hem de ithalat hala ciddi seviyelerde.

Düşüşe rağmen üçüncü en yüksek ihracat

Tüm yıl dikkate alındığında Türkiye İsrail’e 2023’te 5,43 milyar dolar ihracat yaptı. Bu rakam 2022’de 7,03 milyar dolara ulaşacak; 2021 yılında 6,36 milyar dolar hasılat elde edildi. 2023 yılında toplam ihracat üçüncü en yüksek rakam olarak kaydedildi.

2023 yılında İsrail’e ihracat 2022 yılına göre %23 azaldı.

Türkiye’nin İsrail’den ithalatı 2023’te 1,64 milyar dolar. Bu miktar 2022’de 2,45 milyar dolar olacak; 2021’de 2,05 milyar dolardı. Bu geçen yıla göre yüzde 33’lük bir düşüşe işaret ediyor.

2023 yılında Türkiye’nin en fazla ihracat yapacağı 13’üncü ülke İsrail olacak. İsrail ithalatta 34. sırada yer alıyor.

AK Parti döneminde İsrail ile ticari ilişkiler

AK Parti iktidarı döneminde Türkiye ile İsrail arasındaki ticaret hacmi katlanarak arttı.

AK Parti’nin iktidara geldiği 2002 yılında Türkiye’nin İsrail’e ihracatı 861,4 milyon dolardı; İsrail’den ithalatı ise 544,5 milyon dolardı. 2000-2023 yılları arasında iki ülke arasındaki ticaret dengesi her zaman Türkiye’nin lehineydi.

Türkiye’nin ihracatı her zaman ithalattan yüksek olmuştur. 2014 yılında denge yakınlaşmış olsa da son yıllarda Türkiye’nin ihracatı önemli oranda arttı.

2010 yılında yaşanan Mavi Marmara krizinden bu yana ticaret hacminde azalma yaşanmaması, siyasi çatışmalara rağmen ekonomik ilişkilerin güçlü olduğuna işaret ediyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Eylül 2023’te Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda çalışmak üzere gittiği New York’ta İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yu kabul etti.

REKLAM

Amaç İsrail’in enerji kaynaklarının Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınmasıydı. Ancak bu planlar bu aşamada rafa kaldırıldı. Her iki lider de birbirlerine karşı sert ifadeler kullanmaya başladı.

Türkiye İsrail’e silah satıyor mu?

Türkiye’nin İsrail’e silah satıp satmadığı; Bunların askeri silah olup olmadığı sıklıkla gündeme geliyor. 10Haber’in haberine göre, “Gazze’ye bomba düşerken Türkiye tarafından İsrail’e silah satıldı” TÜİK bu kuruma bir açıklama gönderdi. 10Haber’in paylaştığı açıklamaya göre TÜİK şu bilgileri gönderdi:

“Ocak-Kasım 2023’te 93. Fasıl kapsamında İsrail’e yapılan ihracatın toplamı 903.000 doları bulurken, Kasım ayındaki ihracatın toplamı 80.000 doları buldu. Haberde yer alan silah ve mühimmatla ilgili ürünler; 9303 tarifesinde yer alan “savaş dışı ateşli silahlar”, 9305 tarifesinde yer alan “roket ve top aksam ve parçaları” ile 9307 tarifesinde yer alan kılıç, pala, süngü gibi ürünlerden oluşuyor. ”

TÜİK, bu silahların türüne ilişkin şu açıklamayı yaptı: “Buna göre, Türkiye’nin İsrail’e ihraç ettiği Fasıl 93 ürünleri, savaş silahları ve mühimmatları olmayıp, kişisel kullanım, sportif avcılık vb. amaçlı silahlar ve bunların parçalarını ifade etmektedir.”

TÜİK verilerinden elde edilen bilgiye göre, 903 milyon dolarlık cironun 14,6 bin doları “spor amaçlı avcılık vb. ateşli silahlar”dan geliyor. 13,4 bin dolar “kılıç, pala, süngü vb. ürünlerden” oluşuyor.

REKLAM

İhracatın büyük kısmını oluşturan 887 bin dolarlık satış, “ateşli silah aksam ve parçaları”ndan oluşuyor.